مطالعه در خصوص هوش هیجانی در سال ۱۹۴۰ با طرح این سؤال که «چرا بعضی مردم نسبت به بعضی دیگر در زندگی موفق‌ترند» آغاز گردید.

ارسطو می‌گوید همه می‌توانند عصبانی شوند اما عصبانی شدن در برابر شخص مناسب، در زمان مناسب، به دلیل مناسب و به روش مناسب آسان نیست!

این موضوع که آگاهانه عصبانی شویم و توانایی مدیریت هیجانات و احساسات خود را داشته باشیم کار آسانی نیست و افرادی که توانایی تسلط بر این فرایند را دارا هستند از هوش هیجانی بالایی برخوردارند. اما هوش هیجانی فقط به کنترل خشم ختم نمی‌شود بسیاری از ویژگی‌های رفتاری ما نظیر انگیزه‌مند کردن خود، خرسندی، خوش‌بینی، حلِ مساله، انعطاف‌پذیری و… تحت تاثیر EQ ما قرار دارند. هوش هیجانی را «توانایی زیر نظر گرفتن احساسات و هیجانات خود و دیگران، تمایز گذاشتن بین آنها و استفاده از اطلاعات حاصل از آنها در تفکر و اعمال و رفتار و گفتار خود» تعریف می‌کنند. توسعه هوش هیجانی می‌تواند تفاوت شکست و یا موفقیت در زندگی شخصی و شغلی هر فرد را مشخص کند. به عبارتی هوش هیجان (EQ)، نوع دیگر باهوش بودن است و شامل درک احساسات خود برای تصمیم‌گیری مناسب در زندگی است. توسعه هوش هیجانی بسیار دشوار به نظر می‌رسد، زیرا به توسعه روان‌شناختی و نورولوژیکی (عصب‌شناختی) که در طول عمر افراد شکل می‌گیرد، وابسته است.

توسعه هوش هیجانی نیازمند تلاش زیادی برای تغییر عادت‌های شکل گرفته مربوط به تعامل انسانی (تعامل با خود و دیگران) است که به طور واضح شایستگی‌های پایه‌ای مانند خودآگاهی و کنترل احساسات را در بر می‌گیرد. افراد بایستی بر روی تغییر رفتار و توسعه هوش هیجانی خود سرمایه‌گذاری نموده و وقت زیادی اختصاص دهند، و ممکن است این تغییر خود به خود اتفاق نیافتد. در عمل آن چه معنا پیدا می‌کند این است که شما نمی‌توانید شاهد تغییر هوش هیجانی افراد دیگر باشید، مگر اینکه خودشان بخواهند. البته اثبات شده است که با بالا رفتن سن و تجربه، هوش هیجانی نیز رشد می‌کند.

طبق مطالعات انجام شده در زمینه موفقیت، رابطه هوش هیجانی (EQ) با موفقیت به مراتب بالاتر از رابطه بهره‌ی هوشی (IQ) و موفقیت می‌باشد. به این معنا که به قول دانیل گلمن ، هوش هیجانی بالا مشحص می‌کند که چرا افرادی با ضریب هوشی (IQ) متوسط موفق‌تر از کسانی هستند که نمره‌ی IQ بسیار بالاتری دارند. زمانی که ۹۵% دانشجویان دانشگاه هاروارد را در دهه ۱۹۴۰ از دوران جوانی تا سنین میانسالی مورد بررسی قرار دادند، دریافتند که افرادی که بالاترین نمره‌های تحصیلی را داشتند از نظر میزان حقوق دریافتی و موفقیت شغلی از هم دوره‌ای‌های ضعیف‌تر خود موفق‌تر نبودند. آنها حتی از نظر میزان رضایت از زندگی شخصی و خانوادگی و عاشقانه نیز وضعیت بهتری نداشتند. قابل توجه اینکه افزایش هوش هیجانی (EQ) به مراتب از افزایش هوش منطقی (IQ) آسانتر می‌باشد. حتی عده‌ای معتقدند که محیط، تاثیر زیادی در افزایش بهره‌ی هوشی ندارد ولی می‌تواند هوش هیجانی را افزایش دهد. شما می‌توانید با شرکت در این آزمون به خودشناسی در زمینه مولفه‌های مختلف هوش هیجانی خود بپردازید.

هوش هیجانی به عنوان یک سازه بنیادین روانشناختی، عامل جدی کامیابی رهبران و مدیران در محیط کار به حساب می‌آید.

رهبران و مدیرهای سازمان‌های بزرگ اقتصادی و صنعتی جهان بر این باورند که اکثر موفقیت‌های آنان مرهون و مدیون مهارت‌های هوش هیجانی است. در سال‌های گذشته تصور می شد بهره‌ی هوشی بالای مدیران، عامل اصلی موفقیت در سازمان‌ها است اما ناگهان ورق برگشت و با تجلی مفهوم “هوش هیجانی” همه نگاه‌ها به سمت این موضوع اساسی معطوف شد.

«خود آگاهی، مدیریت خود، مدیریت رابطه، شناخت هیجانات خود و دیگران» از جمله مفاهیمی هستند که با هوش هیجانی ارتباط دارند. روان‌شناسان، هوش هیجانی را سوخت موتور محرکه موفقیت‌ها یا نوعی رادار اجتماعی به منظور برقراری ارتباط سازنده و اثر بخش با دیگران می‌دانند.

EQ ؛ توانایی کنترل حالت‌های اضطراب‌آور و کنترل واکنش‌هاست. این به معنی پرانگیزه و امیدوار بودن به کار و رسیدن به اهداف است. به طور کلی EQ ، یک مهارت فردی و اجتماعی است و شامل همکاری با سایر مردم، کاربرد احساسات در روابط و توانایی رهبری سایر افراد می‌باشد.